Historia Gminy Klonowa
Najstarsze ślady osadnictwa na obszarze gminy Klonowa pochodzą z epoki kamiennej i neolitu (3000 – 1600 r. p.n.e.) i występują w rejonie miejscowości Lipicze Stara Wieś, Klonowa, Owieczki i Sowizdrzały.
Pierwsza wzmianka o Klonowej datuje się na rok 1279. Klonowa (zwana wówczas Zdunajewice ) i Brąszewice otrzymują od Leszka Czarnego, księcia sieradzkiego, na prośbę sołtysa Stanisława Sowka, przywilej lokacyjny na prawie niemieckim. Lokatorzy tej wówczas książęcej wsi otrzymują prawo do budowania młyna i karczmy, a poddani są zobowiązani do dawania w okresie 10-letniej wolnizny od 2 do 20 donic miodu rocznie. Następnie wieś Klonowa już pod obecną nazwą bardzo często jest wzmiankowana w drugiej połowie XV w. przy zmianie właścicieli dzierżawy Klonowej i Brąszewic należącej do starostwa sieradzkiego. Tak np. wiemy, iż w 1498 r. posiadaczem dzierżawy klonowskiej jest starosta sieradzki Maciej Głowacki, a w 1504 r. – Jan Zaremba z Kalinowy, starosta sieradzki.
Więcej danych o wsi Klonowej pochodzi z pierwszej połowy XVI w. Wówczas to po raz pierwszy mamy dane o zatargu poddanych klonowskich z dzierżawcą. Zatarg ten kończy się wydaniem przez króla Zygmunta I wyroku stwierdzającego, iż poddani nie mają być zmuszani przez starostę sieradzkiego i jego oficjalistów do nadzwyczajnych robocizn i danin.
W połowie XVI w. dociera do dzierżawy klonowskiej szybki rozwój gospodarki folwarczno – pańszczyźnianej, wówczas to zaczynają się trwające prawie 300 lat bohaterskie walki chłopa klonowskiego o jego prawa. Najpoważniejsze wystąpienia chłopów klonowskich w walce o swoje prawa mają miejsce w końcu XVI w. i połowie XVII w. tj. w okresie ogólnego wzmożenia ruchów antyfeudalnych na terenie Rzeczypospolitej.
Z lustracji sporządzonej w 1564 r. wiemy o wznoszeniu zabudowań dworskich i folwarcznych.
W 1616 r. we wsi było 14 młynów, 8 ogrodników, 10 rzemieślników i 40 kmieci.
Zupełnie nowy rozdział w stosunkach gospodarczo – społecznych wsi Klonowej, będącej siedzibą niegrodowego starostwa klonowskiego, stanowi XVIII w. Początki XVIII w. przynoszą dewastację starostwa klonowskiego obejmującego następujące wsie: Brąszewice, Godynice, Leliwa, Lipicze, Kuźnica Błońska i Zagrzebska.
Mapka prezentuje zasięg starostwa w wieku XVII-XVIIIw. Jest to obszar ogtaniczony zielonym kolorem.
W latach 1700-1721 stacjonowały w starostwie wojska szwedzkie, saskie, a nawet moskiewskie, pustosząc i doprowadzając do ruiny zabudowania folwarczne, karczmy oraz chałupy.
Sytuacja ulega zmianie dopiero w połowie XVIII w. Odbudowuje się tu dwór i zabudowania folwarczne, a nawet wznosi kaplicę. Ponadto w okresie tym wybudowano nowy folwark na Górce, cegielnię za wsią, kuźnię w pobliżu kościoła oraz hutę szkła, z której wyroby eksportuje się między innymi na Śląsk. W Klonowej było w tym czasie 82 kmieci, 5 młynarzy, oraz 15 komorników.
Okres Zaborów.
Dalsze losy wsi Klonowej do połowy XIX w. ze względu na nie zachowanie się materiałów źródłowych, są mało znane. Wiemy tylko, iż starostwo klonowskie weszło w skład ekonomii rządowej, której Klonowa stała się siedzibą. W sumie dobra klonowskie obejmowały 13440 morgów, a na ich terenie znajdowały się 3 folwarki, huta szkła (zatrudniająca około 350 robotników i produkująca rocznie szkło o wartości 150 tys. rubli) i leśnictwa rządowe; parafia klonowska liczyła 2844 wiernych.
Do najważniejszych wydarzeń drugiej połowy XIX w. w dziejach Klonowej i jej przysiółków należy oczynszowanie i uwłaszczenie.
Około 1864 r, podczas uwłąszczenia przeniesiono część wsi z pierwotnego miejsca na obecne tereny.
Duże znaczenie w życiu gospodarczym Klonowej i okolicy miała huta szkła, o której powstaniu wzmiankują źródła w XVIII w. Huta ta znajdowała się na terenie Klonowej i tworzyła odrębne osiedle, w którym skupiały się urządzenia do wyrobu szkła i przedmiotów szklanych, biura, domy mieszkalne dla robotników i majstrów, wyszynk oraz szkoła. W tym ośrodku urzędował również lekarz. W hucie pracowali Polacy, Czesi Austriacy i Niemcy. Polacy pełnili przeważnie funkcje pracowników fizycznych, cudzoziemcy natomiast zajmowali stanowiska majstrów i urzędników biurowych. Bardzo wielu chłopów znajdowało pracę w tym przedsiębiorstwie.
W dniu 10 sierpnia 1899 r. huta doszczętnie spłonęła. W drugiej połowie XIX w. istniały również w Klonowej 2 farbiarnie i drukarnie tkanin, jedna z nich istniała do 1955 r. Klonowa była też w tym okresie dość znacznym ośrodkiem rzemieślniczym. Tutaj skupiali się stolarze kowale krawcy i szewcy. Na początku XX w. pracowało w Klonowej 80 rzemieślników. Zupełnie dobrze rozwijał się też handel.
W latach 1909-1910 za fundusze wiernych i dzięki staraniom ks. Apoloniusza Kukowskiego wzniesiono w Klonowej piękny neogotycki kościół, według projektu warszawskiego architekta Stanisława Pronaszki.
W 1912 r. w Klonowej były dwie szkoły jednoklasowe tj. męska i żeńska. W tym czasie do szkół chodziły przeważnie dzieci bogatych gospodarzy.
W 1915 r. było tu 15 sklepów kolonialno – spożywczych, masarnia, piwiarnia oraz restauracja.W okresie międzywojennym na terenie Klonowej rozwijało swoją działalność 11 organizacji, spośród których na szczególną uwagę zasługuje Ochotnicza Straż Pożarna i Kółko Rolnicze. Głównym inicjatorem i opiekunem wymienionych organizacji był miejscowy proboszcz ks. Józef Dalak (ur. 1844r.) pragnął on podnieść Klonową tak pod względem gospodarczym jak i kulturalnym. Dzięki ks. Dalakowi Klonowa otrzymała piętrowy dom strażacki (1928) oraz specjalny budynek mleczarni. Jego staraniem dla miejscowej szkoły zostaje zakupiona (w 1927r.) kamienica po dawnej hucie szkła i znaczna parcela z folwarku Górki Klonowskiej.
Ksiądz Józef Dalak zakłada również Amatorskie Koło Teatralne, które sam prowadził. Pragnął nawet założyć elektrownie turbinową.
Okres II wojny światowej
II wojna światowa szybko zawitała w naszym regione. Bliskość granicy spowodowała że już w pierwszych dniach wojny gmina Klonowaznalazłą się pod okupacją niemiecką. Została ona włączona, razem z całym powiatem sieradzkim do Kraju Warty i objęta przesiedleniami w ramach akcji „Heim ins Reich”. Wysiedlano ludność miejscową, zajmowano gospodarstwa i łączono je razem w większe, zarządzane przez rodziny Niemieckie przesiedlone z terenów ZSRR, Rumunii i krajów nadbałtyckich. na terenie Gminy bardzo akrtywnie działały organizacje partyzanckie.
Po II wojnie światowej.
Po wojnie gmina znalazłą się w zrembach nowego Komunistycznego państwa. W lasach ukrywały się oddziały partyzanckie m.in. Konspiracyjnego Wojska Polskiego kpt. Jana Małolepszego ps. „Murat”.
Najnowsze komentarze